Szacuje się, że około 4 mln osób rocznie zapada na zapalenie płuc, z czego co piąty pacjent wymaga hospitalizacji. [1] Zapalenie płuc rozwija się często bez charakterystycznych symptomów, a wraz z wiekiem ryzyko zachorowania wzrasta. Poznaj objawy i leczenie zapalenia płuc u seniorów oraz dowiedz się, jak można zmniejszyć ryzyko tej choroby.
Czym jest zapalenie płuc?
Zapalenie płuc to stan zapalny tkanki płucnej, najczęściej wywołany przez infekcje wirusowe, bakteryjne lub grzybicze. Choroba prowadzi do gromadzenia się płynu i komórek zapalnych w pęcherzykach płucnych, utrudniając wymianę gazową, a tym samym dostarczanie tlenu do organizmu. W efekcie pojawiają się trudności w oddychaniu, a organizm jest narażony na niedotlenienie. W zaawansowanym wieku organizm gorzej radzi sobie z infekcją, co zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań. [1]
Rodzaje zapalenia płuc
Istnieje wiele rodzajów zapalenia płuc, które klasyfikuje się na podstawie czynnika etiologicznego, obrazu radiologicznego oraz mechanizmu infekcji. Taki szczegółowy podział pomaga dobrać odpowiednią terapię. W zależności od miejsca zakażenia, zapalenie płuc może być:
-
pozaszpitalne, wywołane przez patogeny środowiskowe. Zgodnie z definicją British Thoracic Society rozróżnia się pozaszpitalne zapalenie płuc rozpoznawane w lecznictwie otwartym i w szpitalu. [2]
-
szpitalne, rozwijające się w wyniku zakażenia w placówce medycznej i dotyczy pacjentów, którzy przebywają w szpitalu dłużej, niż 48 godzin. [3]
Seniorzy są szczególnie narażeni na bakteryjne i wirusowe zapalenie płuc. [1] Przebieg kliniczny choroby może być łagodny, ostry lub burzliwy, przy czym ciężkie przypadki wymagają pilnej interwencji.
Można także wyróżnić zapalenie płuc wywołane czynnikami fizyko-chemicznymi (np. wdychanie toksycznych substancji) oraz zachłystowe zapalenie płuc, które często dotyka osób z problemami z połykaniem. [3]
Czynniki ryzyka i przyczyny zapalenia płuc u osób starszych
Zapalenie płuc u osób w podeszłym wieku jest często wywoływane przez infekcje bakteryjne i wirusowe, które mogą łatwo rozwijać się ze względu na osłabiony układ odpornościowy. Czynniki ryzyka zwiększające podatność na zachorowanie obejmują wiek powyżej 65 lat, a także występowanie przewlekłych chorób, takich jak przewlekła obturacyjna choroba płuc, cukrzyca, przewlekła niewydolność nerek, czy choroby serca.
Seniorzy, którzy niedawno przeszli hospitalizację z powodu zapalenia płuc, zmagają się z problemami z odżywieniem lub nadużywają alkoholu, są bardziej narażeni na ciężki przebieg infekcji. Do ryzykownych czynników zalicza się także przebywanie w dużych skupiskach ludzi, np. w domach opieki, w których patogeny szybko się rozprzestrzeniają. [1]
Objawy zapalenia płuc u seniorów
Co ciekawe, gorączka czy kaszel – objawy, które są intuicyjnie kojarzone jako typowe symptomy schorzeń układu oddechowego – występują zaledwie u około ⅓ seniorów, zgłaszających się do poradni lekarskich. [3,4] W przebiegu zapalenia płuc obserwowany jest także ból w klatce piersiowej i duszności. U starszych pacjentów objawy choroby mogą być nietypowe. W przypadku pozaszpitalnego zapalenia płuc u seniorów trzy główne objawy obejmują osłabienie, zaburzenia świadomości prowadzące do pogorszenia kontaktu oraz problemy z apetytem i pragnieniem. Choroby współistniejące, szczególnie u osób powyżej 85. roku życia, takie jak cukrzyca czy przewlekła choroba nerek, mogą zniekształcać obraz kliniczny zapalenia płuc, zwiększając ryzyko powikłań. [3]
Rozpoznanie zapalenia płuc u seniorów
Diagnostyka zapalenia płuc, szczególnie u seniorów, opiera się na zróżnicowanych metodach oceny klinicznej oraz diagnostyki obrazowej. Ważnym elementem jest badanie fizykalne, które pozwala na ocenę objawów takich jak duszność, tętno czy ciśnienie krwi. Ponadto badanie RTG klatki piersiowej jest niezbędne do potwierdzenia diagnozy i oceny rozległości zmian zapalnych, a także ewentualnych wysięków w jamach opłucnej. Oprócz tych podstawowych badań lekarz może zlecić wykonanie dodatkowych testów laboratoryjnych oraz zastosowanie punktowego systemu oceny, który wspomaga kwalifikację pacjentów do odpowiedniego leczenia.
Leczenie zapalenia płuc
Leczenie zapalenia płuc u osób starszych wymaga szybkiego rozpoznania oraz przemyślanej decyzji o miejscu terapii. Pacjenci z niskim ryzykiem powikłań mogą być leczeni w domu. Z kolei osoby z gorszym rokowaniem powinny być hospitalizowane, by zapewnić im stałe monitorowanie stanu zdrowia.
Leczenie zapalenia płuc u seniorów koncentruje się na odpowiedniej farmakoterapii, która często zaczyna się od empirycznej antybiotykoterapii. Leki te można podawać doustnie lub dożylnie, w zależności od zaawansowania choroby. Czas trwania leczenia zwykle wynosi od 5 do 8 dni, w zależności od zastosowanej terapii. [4]
Zapobieganie zapaleniu płuc
Zapalenie płuc u osób w podeszłym wieku może wiązać się z groźnymi powikłaniami. Jednym z działań profilaktycznych, które warto rozważyć, jest coroczne szczepienie się przeciw wirusowi grypy, a także jednorazowe szczepienie przeciw pneumokokom. Te szczepionki są szczególnie ważne dla osób powyżej 65. roku życia oraz dla młodszych, którzy cierpią na przewlekłe choroby. Osoby palące papierosy powinny korzystać z dostępnych w niektórych poradniach programów wsparcia, pomagających zerwać z nałogiem. [4] Ponieważ ryzyko zapalenia płuc zwiększają np. zanieczyszczenia powietrza oraz niewłaściwa higiena jamy ustnej – warto zadbać także o te aspekty. [4]
Artykuł na zlecenie marki Deflegmin
Źródła
[1] Płusa T., Pozaszpitalne zapalenia płuc u osób starszych, Przewodnik Lekarza, 1/2010, vol. 13, s. 35-40 [2] Przybyłowski J., Kuś J., Pozaszpitalne zapalenie płuc, Medycyna Praktyczna, Interna – Mały Podręcznik: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.11.1. [Dostęp online: 07.11.2024] [3] Mejza F., Zapalenie płuc: przyczyny, objawy i leczenie, Medycyna Praktyczna, 2022: https://www.mp.pl/pacjent/pulmonologia/choroby/65040,zapalenie-pluc [Dostęp online: 07.11.2024] [3] Rymkiewicz E. i in., Pozaszpitalne zapalenie płuc u chorych w starszym wieku z chorobami współistniejącymi, Forum Medycyny Rodzinnej, Tom 9, Nr 2 (2015), s. 103-105 [4] Broczek K., Zapalenie płuc u osób w podeszłym wieku, Medycyna po Dyplomie, 2012/10: https://podyplomie.pl/medycyna/10593,zapalenie-pluc-u-osob-w-podeszlym-wieku?srsltid=AfmBOoqFEYOY3Z8bNrkKCUpHWUK1xYhVFaD-c9Gp7Ceg_olIXkNW1Vo7 [Dostęp online 04.11.2024]
